CDS kredi risk biriminin anlamı belirlenen bir anlaşma tarihinde dönemsel prim ödemelerinin satıcı ve alıcıya dayandırılması ile oluşturulan bir kontrattır. CDS kredi temerrüt takası denen bu kontrat dayanak borcun kredi olayına gerçekleşmesi durumunda taahhüt etmektedir.
Kredi durumu iflas, borç yapılandırması ya da bir kuponun ödemesinin yapılamaması şeklinde adlandırılabilmektedir. Borçlunun ödeme kapasitesini kaybetmesine neden olan güçlü kanılar bu duruma yol açabilmektedir. Bu nitelik ile ortaya çıkarılan CDS kavramı borçlunun borcunu ödememesi durumunda üçüncü tarafın işin içerisine girmesi şeklinde tanımlanabilmektedir. CDS içerisinde iki farklı taraftan bahsedilebilmektedir:
- Kredi koruması sunan ve
- Kredi koruması alan taraf.
Türkiye içerisinde 5 yıllık bir CDS vardır. CDS satıcısı ile Türkiye Hazinesi’ne dair gerçekleştirilecek olaylar CDS kontratında belirlenen nominal tutarı göstermektedir. CDS içerisinde bahsi geçen nominal tutarların alıcıya ödemesi taahhüt edilmektedir.
CDS işlemleri yalnızca bir kişinin tüzel borcuna dair oluşturulabileceği gibi birden fazla kişinin borcuna ilişkin de hazırlanabilmektedir. Endeks CDS’ler yatırımcıların CDS üzerine konu olan korele riskini değerlendirmekte ve gerekli olan pozisyonu almaktadır. Bu sayede CDS alıcıları bir borca dayanak alacak ilişkiye sahip olabilmekte ve borçlunun ödeme kapasitesine ilişkin bir poz alabilmektedir.
CDS Alıcısı ve CDS Satıcısı Nedir?
CDS alıcı ve satısının anlamı CDS kontratlarında belirlenmiştir. CDS kontratları genel olarak tezgâh üstü olan piyasalarda işlem görmektedir. Kontratın yapısı ve türev işlemler alıcı ve satıcı arasındaki durumları belirlemektedir. Standart belirleyici bir organizasyon konumunda olan ASDA agreement tarzında bir veri hazırlamaktadır. Hazırlanan verilerde 2020 yılına ait ilk yarıda 6,1 trilyonluk nominal hacim saptanmıştır. Likit bir piyasada CDS ikincil bir alım ve satım işlemi için son derece önemlidir. Getiri ve risk arasında yer edinen yatırımlar sayesinde global bir tahvil piyasası sağlanabilmekte ve zaman zaman sığlıktan kaçınmak amacı ile likiditesi yüksel olan CDS pozisyonlarına yönlenmektedir.
CDS Primi Nedir?
CDS priminin anlamı “CDS alıcısının satın aldığı sigortanın karşılığı olarak satıcına ödeme yaptığı tutar” şeklindedir. Bir kredi onayı formunda yapılacak 100 birim nominal ödemeye karşılık alıcının ödediği senelik 5 birim hesaplanmaktadır. Bu hesaplamalarda prim değerlendirmesi yüzde 1 olarak ya da 100 puan şeklinde yapılmaktadır. Örnek olarak; Türkiye’de ortaya çıkan 5 yıllık CDS için prim değeri yüzde 4,4 ya da 440 puan şeklindedir.
CDS primlerinde ortaya çıkan bu yükseliş borçlunun borç ödemesinde ortaya çıkan kapasite değerine bağlıdır. Ayrıca borçluya dair risk algısının bozulması da primleri doğru orantılı şekilde etkilemektedir. Kredi derecelendirmelerinin opsiyonel şekilde yapılması piyasa koşullarını değerlendirmesine ve likitte çok fazla katılımcının bulunmasına bağlıdır. CDS piyasası anlık olarak değişen risk algısını etkilemekte iyi bir faktördür. Örnek olarak volalitenin bir hayli yüksek olduğu 2018 yılı verilebilmektedir. Bu yılda CDS değerindeki dalgalanmaya karşılık Moody’s kredi notunda ortaya çıkan değişim net bir şekilde fark edilebilmektedir.
Bazı Ülkelerde Uygulanan CDS Primleri
Ülkelerde uygulanan CDS değerleri aşağıdaki değerler ile net bir şekilde ifade edilmiştir. Bu değerler CDS kredi temerrüt takası primlerini ve kredi notlarını içeren bir tablodan alınmıştır:
- Çin için 5 yıllık CDS değeri 43, Moods derecesi A1,
- ABD için 5 yıllık CDS değeri -, Moods derecesi Aaa,
- Almanya için 5 yıllık CDS değeri 9 iken Moods derecesi Aaa,
- İngiltere için 5 yıllık CDS değeri 11 iken Moods derecesi Aa3.
CDS Puanının Yükselmesi Ne Demek?
CDS puanının artması alınan borçlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Borç paralar bazı senetlere dayandırılarak verilmektedir. Örnek olarak devlet hazinesinin borcu bir yıl ya da altında süre ile almış olduğu verilebilmektedir. Böyle bir durumda hazine tarafından senelik verilen değer hazine bonosu şeklinde adlandırılmaktadır. Alınan borcun bir yıldan uzun sürede vadeli olarak ödenmesi durumunda bu borca devlet tahvili denmektedir. Özel sektörün ihraç ettiği borçlanma senetleri ile tahvil ve bono gibi işlemler yapılabilmektedir.
CDS Primin Yıllık Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
CDS değerinde oluşan yıllık değerlendirmeler ülkelerin aldıkları borçları ne kadar sürede geri ödediklerine ilişkin yapılmaktadır. CDS kredi temerrüt takası primi ne kadar yüksek ise ülkenin o kadar çok riskli ortama girmiş olduğu görülmektedir.
Ayrıca Bitcoin ile Para Transferi Nasıl Yapılır? Bilgilerine de bakabilirsiniz.